Realizacja obowiązku odzysku i recyklingu opakowań wielomateriałowych i po środkach niebezpiecznych w ramach Porozumień Przedsiębiorców zawiązanych przez Krajową Izbę Gospodarczą w Warszawie. Dotyczy opakowań wielomateriałowych i opakowań po środkach niebezpiecznych podlegających ustawie o gospodarowaniu opakowaniami i odpadami opakowaniowymi z 13 czerwca 2013 r.
Logo KIG długie
Logo KIG kwadrat
Prezentacja KIG - Opakowania
CE-nowe dyrektywy UE, nowy kształt ROP
Na mocy przepisów ustawy z 13 czerwca 2013 r. o gospodarowaniu opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Ustawa) przedsiębiorcy wprowadzający na rynek środki niebezpieczne w opakowaniach są zobowiązani do zorganizowania systemu zbierania i zagospodarowania poprzez odzysk, w tym recykling odpadów z opakowań po produktach niebezpiecznych. Analogiczny obowiązek dotyczy wprowadzających opakowania wielomateriałowe (art. 17, 18 oraz 25 ).
Nowe obowiązki można zrealizować samodzielnie lub poprzez porozumienie, które z marszałkiem województwa może zawierać organizacja samorządu gospodarczego reprezentująca wprowadzających. Zgodnie z ustawą o izbach gospodarczych organizacje samorządu gospodarczego, to właśnie izby gospodarcze, które na mocy nowej ustawy otrzymały wyłączność w zakresie zawierania porozumień. Minimalne poziomy odzysku i recyklingu dla tych odpadów określone zostały w rozporządzeniu ministra środowiska 16 kwietnia 2014 r.
Szacuje się, że łączny obowiązek odzysku i recyklingu dla obydwu grup opakowań będzie sięgał w skali roku 2016 ok. 35 – 40 tys. ton, w tym prawie 90% obowiązku dotyczyć powinno opakowań wielomateriałowych. Należy przyjąć, że problemem w najbliższych 2 – 3 latach będzie faktyczne zebranie tej masy odpadów opakowaniowych, przy czym o ile opakowania wielomateriałowe (głównie kartoniki po płynnej żywności) będą zbierane w ramach zbiórki selektywnej, o tyle pozostałe opakowania wielomateriałowe będą trudno identyfikowalne przez konsumenta i trudne do wydzielenia przez zbierającego. Podobnie rzecz się ma z odpadami niebezpiecznymi, co może wymagać budowy odrębnego systemu zbierania (poza strumieniem odpadów komunalnych).
Obecnie w kraju nie funkcjonują specjalistyczne instalacje mogące w skali przemysłowej zapewnić recykling głównych rodzajów opakowań wielomateriałowych. Jedynie w przypadku kartoników do płynnej żywności istnieją technologiczne możliwości przerobu ok. 20 tys. ton, a w perspektywie 2 – 3 lat można doprowadzić do uruchomienia brakujących instalacji do recyklingu tych odpadów, które zapewnią oczekiwaną wydajność oraz faktyczny recykling frakcji materiałowych zawartych w tych opakowaniach. W przypadku obowiązku odzysku sytuacja wydaje się lepsza w zakresie możliwości realizacji i wykorzystania bez specjalnych nakładów inwestycyjnych, ponieważ wraz z nowymi standardami gospodarowania odpadami komunalnymi rozwijać się będzie selektywna zbiórka opakowań wielomateriałowych, jak również ich zagospodarowanie w kierunku paliw alternatywnych z odpadów (RDF).
W przypadku odpadów niebezpiecznych można obecnie mówić jedynie o ich wykorzystaniu w procesach odzysku, ponieważ istnieją w Polsce instalacje zdolne do spalenia tego typu odpadów.
Ponadto istnieją instalacje do opakowaniowych odpadów niebezpiecznych, które posiadają uprawnienia do neutralizacji i przygotowania opakowań do ponownego użycia. Dotyczy to w szczególności opakowań wielokrotnego użytku, np. beczki, kanistry. Wprowadzone w 2012 r. zmiany w ustawie o odpadach dodatkowo wzmacniają dotkliwość sankcji za brak realizacji ustalonych wymagań ustawowych, a zmiany w prawie ochrony środowiska to także potwierdzają.
Krajowa Izba Gospodarcza wychodząc naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom Przedsiębiorców Wprowadzającym w marcu 2014 r. zawarła dwa porozumienia z Marszałkiem Województwa Mazowieckiego zgodnie z wymaganiami ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z 13 czerwca 2013 r. (Ustawa). Zakres terytorialny zawiązanych porozumień obejmuje teren całego kraju.
Przyjęty model współpracy oparty jest na zorganizowaniu systemu przez Krajową Izbę Gospodarczą zgodnie z wymaganiami art. 25 ustawy na mocy zawartego porozumienia z przedsiębiorcami wprowadzającymi produkty w opakowaniach wielomateriałowych i opakowaniach kwalifikowanych jako niebezpieczne. Ze względu na zapisy ustawy niezbędne było zawarcie dwóch odrębnych porozumień dla każdej grupy opakowań (wielomateriałowe i niebezpieczne). Schemat takiego modelu został zamieszczony w załączeniu do niniejszego opracowania. Zasady funkcjonowania proponowanych porozumień zostały szerzej opisane w dalszej części niniejszego opracowania. W przypadku porozumień KIG rola izby gospodarczej nie ogranicza się wyłącznie do firmowania porozumienia, ale polega również na aktywnych działaniach organizacyjnych, koordynacyjnych i monitorowaniu jego właściwej realizacji. Model przyjęty opiera się generalnie na synergii i ścisłej współpracy uczestników i partnerów porozumienia oraz długoterminowej współpracy nastawionej na zapewnienie bezpieczeństwa realizacyjnego przedsiębiorcom zobowiązanym. Do współpracy zostali zaproszeni wyłącznie partnerzy stosujący wysokie standardy realizacyjne i gotowi do poddania się ustalonym audytom realizacyjnym. Ważnym ogniwem porozumienia są rzetelne organizacje odzysku, a także Regionalne Instalacje Przetwarzania Odpadów Komunalnych i sortownie odpadów funkcjonujące w nowym systemie gospodarowania odpadami komunalnymi.
Realizacja zawartych Porozumień za rok 2014 zakończyła się pełnym wykonaniem zleconego odzysku i recyklingu oraz złożeniem rocznych raportów do Marszałka Województwa i Ministra Środowiska. Miło nam poinformować, że w roku 2014 zaufało nam ponad 220 przedsiębiorców.
Rola partnerów i uczestników porozumienia.
Dla skutecznego wywiązania się z realizacji obowiązków odzysku i recyklingu Przedsiębiorców Wprowadzających, którzy przystępują do porozumień zawiązanych przez KIG szczególny nacisk jest kładziony na zabezpieczenie faktycznej zbiórki i przetwarzania opakowań, proporcjonalne do przejmowanych zobowiązań. Podstawą zawierania szczegółowych umów i zaciągania konkretnych zobowiązań są porozumienia i umowy zawierane z przedsiębiorcami wprowadzającymi. W fazie początkowej funkcjonowania porozumienia poprzez kontakty z firmami zajmującymi się zbieraniem i przetwarzaniem odpadów oraz współpracy z Krajową Radą RIPOK i izbami branżowymi (PIGO i KIGO) uzyskano deklaracje współpracy gwarantujące zebranie i przetwarzanie w sposób ciągły odpadów opakowaniowych wielomateriałowych (3000 ton) i niebezpiecznych (600 ton) w ilościach w pełni zabezpieczających planowaną na rok 2015 realizację odzysku i recyklingu. Porozumienia te w początkowej fazie są na tyle elastyczne, że umożliwiają sterowanie strumieniem potrzebnego odzysku i recyklingu zlecanym tym podmiotom w sposób optymalny dla realizacji obowiązków ustawowych przedsiębiorców. Niezwykle ważne było wypracowanie i wprowadzenie uzasadnionych ekonomicznie dopłat dla firm zbierających i przetwarzających odpady opakowaniowe, co powinno służyć stabilizacji i rozwojowi systemu oraz konkretnych podmiotów współpracujących, w tym w zakresie długoterminowej budowy systemu zbierania i przetwarzania odpadów. Duże znaczenie dla realizacji celów porozumienia ma współpraca z dużymi i rzetelnymi organizacjami odzysku, która dotyczy zarówno pomocy przedsiębiorcom wprowadzającym przystępującym do porozumień, jak i realizacji obowiązków ustawowych w zakresie opakowań wielomateriałowych i niebezpiecznych.
Zasady współpracy z podmiotami realizującymi pozyskiwanie oraz odzysk i/lub recykling opakowań:
Ważnym oczekiwaniem w zakresie współpracy z partnerami i realizatorami będzie stosowanie przez nich wysokich standardów działania i poddanie się audytowi okresowemu. Model organizacyjny proponowany dla Porozumienia KIG uwzględnia interesy wszystkich ogniw łańcucha recyklingu i w maksymalnym stopniu gwarantuje rozwój sytemu w perspektywie roku 2020.
Standardy realizacji obowiązku odzysku i recyklingu oraz audyty.
Rzetelna realizacja odzysku i/lub recyklingu zakontraktowanych kontyngentów opakowań jest dla KIG bardzo ważnym celem porozumienia. Dlatego działania operacyjne KIG na rzecz przedsiębiorców koncentrują się obecnie na faktycznym zapewnieniu zebrania i zagospodarowania opakowań wielomateriałowych w ilościach zadeklarowanych przez przedsiębiorców wprowadzających, co zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi w p-kcie 3.1. nie jest obecnie zagrożone. Podobnie w przypadku opakowań po środkach niebezpiecznych (15 01 10* i 15 01 11*), zwłaszcza w perspektywie dwóch najbliższych lat. Dlatego dla KIG niezwykle ważne jest zapewnienie przedsiębiorcom wprowadzającym długofalowej budowy systemu pozysku i zagospodarowania odpadów gwarantującego bezpieczeństwo realizacyjne w najbliższych latach (co najmniej do roku 2020).
Standardy realizacyjne zostały ustalone dla każdej z grup uczestniczących w porozumieniu, a ich stosowanie jest jednym z warunków współpracy z porozumieniem. Dla określonych grup podmiotów zajmujących się zbieraniem, odzyskiem i/lub recyklingiem wymagane są okresowe audyty realizowane przez upoważnionych audytorów wybranych przez Izbę Gospodarczą. Zakresy tych audytów są ustalane dla konkretnych grup podmiotów współpracujących z porozumieniami KIG, przy czym przyjmuje się zasadę, że posiadanie przez dany podmiot pozwolenia zintegrowanego zwalnia go ze szczegółowego audytu i przeprowadza się procedurę uproszczoną opartą głównie na wizytacji instalacji. Wynika to z wymagań i procedur kontrolnych w przypadku pozwoleń zintegrowanych.
Główne aspekty ekonomiczne realizacji celów porozumienia.
Głównym założeniem ekonomicznym funkcjonowania porozumienia jest kształtowanie opłat wnoszonych przez przedsiębiorców wprowadzających na poziomie zapewniającym efektywną realizację ustalonych celów na podstawie faktycznych kosztów ich wykonania.
Rodzaje zobowiązań finansowych ponoszonych za wykonane usługi przez realizatorów:
Wysokość wynagrodzeń ustalona jest w umowach dwustronnych zależnie od możliwości i oferowanego zakresu współpracy. Regulowanie wynagrodzenia następuje po dostarczeniu dokumentów potwierdzających wykonanie prac i wystawieniu faktury. Regulowanie zobowiązań finansowych za wykonane usługi przez partnerów realizujących odzysk i/lub recykling jest pokrywane opłat wnoszonych przez przedsiębiorców przystępujących do porozumień KIG.
Na podstawie wcześniejszych analiz przyjęto następujący model przepływu środków finansowych w ramach porozumienia:
Realizacja porozumienia jest monitorowana i przedsiębiorcy mają prawo do okresowej informacji o stanie realizacji przejętych przez KIG w ramach porozumień zobowiązań. Roczne rozliczanie realizacji jest prowadzone zgodnie z wymaganiami ustawy i leżały po stronie KIG. Efektem końcowym współpracy jest raport roczny z realizacji porozumienia składany do Marszałka Województwa przez Izbę za dany rok kalendarzowy.
Krajowa Izba Gospodarcza jest odpowiedzialna za faktyczną i zgodną z prawem realizację celów porozumień, koordynowanie działań i rozliczanie zobowiązań zgodnie z wymaganiami ustawy.
Przedsiębiorcy wprowadzający: odpowiadają za terminowe i prawidłowe raportowanie danych oraz wnoszenie opłat na rzecz porozumienia.
Realizatorzy: odpowiadają za zgodne z wymaganiami prawa zebranie, przygotowanie i dokonanie procesów odzysku lub recyklingu oraz ich prawidłowe udokumentowanie.
Pozostali Partnerzy: odpowiadają za określone w umowie wsparcie porozumienia, w tym mogą służyć pomocą przedsiębiorcom wprowadzającym, wsparciem dla budowy systemu zbierania i zagospodarowania odpadów, jak również realizować działania edukacyjne przedsiębiorców.
W przyszłości planuje się uruchomienie opcji ubezpieczenia porozumienia od niezrealizowania celów przedsiębiorców, co jednak dla zainteresowanych przedsiębiorców będzie skutkowało dodatkową opłatą, ale będzie możliwą do wyboru opcją dla zainteresowanych przedsiębiorców.
W celu zapewnienia transparentności działania i kontroli porozumienia planowane jest powołanie 10-cio osobowej Rady Programowej Porozumień KIG z udziałem m.in. przedstawicieli przedsiębiorców.
Zespół Porozumień Przedsiębiorców
Krajowej Izby Gospodarczej
ul. Trębacka 4, 00-074 Warszawa
Kontakt dla mediów:
Krzysztof Kawczyński
tel. 600401251
e-mail: kkawczynski@kig.pl
